مدرسه چهار باغ

دسته بندي : فنی و مهندسی » شهرسازی
در ضلع شرقی خیابان چهارباغ، بنای باشکوهی قرار دارد که می توان آن را آخرین بنای مهم و با عظمتی دانست که در نیز نامیده می شود.در ”مدرسه مادر شاه“و ”مدرسه سلطانی“ عصر صفویان در اصفهان ساخته شده است. این مدرسه که زمان سلطنت شاه سلطان حسین، آخرین حکمران سلسله صفوی احداث گردید. است. هیچ یک از آثار موجود در اصفهان به اندازه مدرسه ۵۵۱۱ ه. ق. و سال اتمام آن ۵۵۵۱تاریخ شروع عمارت چهارباغ، به عنوان کلکسیون کاشیکاری ایران، سیاحان، بازدید کنندگان و جهانگردان خارجی را تحت تأثیر جاذبه های خود قرار نداده است. این مطلب را نوشته ها و خاطرات آنان تأیید می کند. به طوریکه برخی از آنها، مدرسه را با عبارتی همچون سحر آمیز، جذاب و دلپذیر توصیف کرده اند.
وجه تسمیه مدرسه به سلطانی به این علت است که در زمان شاه سلطان حسین ساخته شده و بدین جهت مدرسه چهارباغ نامیده می شود که در خیابان چهارباغ واقع شده است. وجه تسمیه مدرسه مادر شاه نیز این است که مادر شاه سلطان حسین چند کاروانسرا و بازار و سایر نهادهای اقتصادی را وقف بر آن کرده است. مدرسه چهارباغ به صورت چهار ایوانی می باشد. نمای خارجی عمارت شامل سردری رفیع و با شکوه و زیبا است. هفده طاق نمای دو طبقه آجری در اطراف در ورودی خودنمایی می کنند. سردر ساختمان، مزین به کاشی های ریز و ظریف، همراه با مقرنس های پر نقش و نگار و خطوط مختلف است که بخش ورودی بنا را تشکیل می دهد. کتیبه سردر به خط نستعلیق سفید بر زمینه کاشی لاجوردی را بر خود دارد و به وسیله عبدالرحیم جزایری کتابت شده است. در اصلی مدرسه که با طلا و نقره ۵۵۵۱است که تاریخ تزئین شده، نمونه بارز هنر زرگری و قلمزنی است که در دوران صفویه به نهایت تعالی و تکامل رسیده. بر دو لنگه چپ و راست این در، به خط نستعلیق بسیار زیبا و به صورت برجسته، اشعاری نوشته شده که خطاط این اشعار محمد صالح اصفهانی، خوشنویس برجسته آن عصر است. قسمت داخلی مدرسه شامل هشتی، ورودی، حیات داخلی، گنبد، مناره و اطاقهاست. زیباترین قسمت مدرسه از نظر آنوبانینی کاشیکاری هشتی ورودی آن است. در وسط دالان مدرسه، سنگاب هجری بر روی آن حجاری شده است. این سنگاب شاهکار ۵۵۵۱نفیسی قرار دارد که صلوات بر چهارده معصوم با تاریخ هنر سنگتراشی و خوشنویسی است.
ایوان ها و حجره های صحن چهار ایوانه مدرسه، رو به باغی پر درخت قرار دارند که جویباری به نام نهر فرشادی از میان آن می گذرد. در اصفهان این گونه نهرها را مادی می گویند. مادی فرشادی، شعبه ای از زاینده رود است. صحن مدرسه چهارباغ نمونه کامل یک معماری درون گرا و بومی به شمار می رود.حجره هایی در دو طبقه و در فواصل ایوان های مدرسه ساخته شده که اختصاص به سکونت طلاب علوم دینی داشته است. اکثر این حجره ها دارای نقشه یکسانی است که از یک اتاق نشیمن در جلو و قسمتی به صورت صندوقخانه در عقب و قسمتی به نام بالاخانه تشکیل می شود. در جلوی این حجره ها ایوان زیبا و خوش طرحی قرار دارد.. در جبهه شمالی مدرسه، ایوان شمالی با دهانه نسبتا عریض و ارتفاع زیاد قرار دارد که در جبهه مقابل آن گنبد و مناره های ایوان جنوبی دیده می شود. کتیبه فوقانی داخل گنبد به خط عبدالرحیم جزایری خوش نویس عصر صفویه می باشد.تمامی سطوح داخلی بنا به قطعات کوچکی تقسیم می شود که با کاشی تزئین شده است. منبر دوازده پله مدرسه که یکپارچه از سنگ مرمر ساخته شده از بهترین نمونه های هنر حجاری و